عزاداری حسینی؛ شور یا شعور؟

محرم بانگ رسای همه انسانهاست و ذات عاشورا نماز است و عدالت، نه فقط عزاداری و مصیبت. بنابراین اگر کسی عاشورا را با همه ابعاد آن بشناسد، اصل مصیبت را فراموش می کند و برای عاشورای حسینی به سوگ می نشیند و گوش دل باز می کند تا بشنود از حرف های زخم داری که تیغ تیزش روح را می تراشد و صیقل می دهد تا تندیسی بسازد از آدمیت.






پس ابزاری نیاز است از منبر و مداحی تا شور و شعور که انسان را آسمانی کند از زمینی که قفسی شده و مانع از اوج گرفتن. منبر و مداحی از دیرباز کارکرد رسانه ای را ایفا می کند تا به وسیله آن نام و یاد ائمه اطهار و مصائب وارده بر آنان را زنده نگه دارد.

مناسک و مراسمی که مداحان بر پا می کنند با ایجاد شور و حرارت در میان جوانان به برانگیختن انگیزه آنها پرداخته و تلاش می کنند اینگونه به بازخوانی و ذکر وقایع عاشورا و دیگر مصیبت ها بپردازند.

اما در این میان و با تقویت جایگاه مداحان نقش منبرها کمرنگ شده تا جایی که برخی، این موضوع را کمرنگ شدن جایگاه منبر و موضوعات آن در میان نسل جوان می دانند.

اما شور مداحی و شعور منبر همچنین جایگاه عقل و احساس در این میان موضوعی نیست که بتوان به سادگی از کنارش گذشت بلکه قدر و منزلت این دو رسانه تا جایی انکار ناپذیر است که منبر را می توان منبع عقل و مداحی را محرک احساس دانست.

به همین منظور برآن شدیم بیشتر نسبت به کارکرد این دو پرداخته و با بررسی مفصل تر به آسیب شناسی مجالس عزاداری از زبان منبری ها و اهل فن همچنین مردمی بپردازیم که خطاب مجالس هستند.






آنچه آسیب خوانده می شود

سیدالشهدا (ع) حماسه ای ماندگار در جهان اسلام خلق کرد و اسوه مبارزان و مجاهدان تاریخ است از همین رو منبر محرم باید پیام رسان عبرتهای حماسه ماندگار عاشورا باشد، اما نوع مداحی و عزاداری مشتاقان و شیفتگان سالار شهیدان گاهی دچار آسیب هایی می شود.

در همین زمینه حجت الاسلام والمسلمین تاج لنگرودی کارشناس علوم دینی واستاد دانشگاه و از خطبا و وعاظ با سابقه در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان معتقد است: » گاهی اوقات آنچه اسمش را آسیب می گذارند به معنای واقعی آسیب نیست بلکه احساسات پاکی است که در جوانان ما وجود دارد و همین احساسات پاک مسبب جذب آنها به سمت هیات ها و دسته جات عزاداری و سینه زنی می شود. پس قبل از پیشداوری اصل این احساسات را از نظر دینی باید مورد بررسی قرار دهیم.»

وی می گوید:«انسان ها دارای ۲ نیرو هستند که با این دو نیرو زندگی می کنند، یعنی جدا از هم اصلا امکان ندارد و آن عقل و دوم، احساس است. پس ا حساس چیزی نیست که مورد نکوهش واقع شود چه در زنان و چه در مردان. چون مملکت وجودی افراد اقتضا می کند تا هر کس از این دو نیرو در جهت کمال استفاده کند هر مقدار کمال بیشتری کسب کند به خداوند مقرب تر است.»

وی منبر را منبع عقل و مداحی را محرک احساس دانسته و می گوید: «احساسات مورد نیاز انسان برای عزاداری ها در روایات هم دیده

می شود. در روایات آمده زمانی که امام سجاد(ع) کربلا را ترک می کردند دستور دادند خیمه های نیم سوخته را همراه بیاورند. وقتی به نزدیکی های مدینه رسیدند گفتند خیمه ها را بنا کنند تا مردم مدینه این ها را ببینند که چه بر سر

آل رسول الله(ص) آمده است. گاهی مواقع اگر شور تنها باشد آن هم بدون بیان مفاهیم می شود آسیب. اما اگر در کنار هم باشند و از شعور استفاده کنیم و اهداف امام حسین (ع) را در مجلس بررسی کنیم، این خودسازی انسان را به همراه دارد. اگر این دو در کنار هم و همپای هم باشند انسان با شرکت در عزاداری ها ترغیب می شود به سوی خداوند و رضای او و همین سودمند است .»

براساس همین ادعا وعاظ، خطبا و منبریها پیام آوران واقعی قیام امام حسین(ع) در جامعه امروزی هستند و منبر محرم پیام رسان عظمت، عزت، آزادگی و شجاعت سیدالشهدا (ع) است.

به حتم به همین دلیل است که مداحان و وعاظ باید در مجالس عزاداری امام حسین (ع) در کنار بیان عظمت سیدالشهداء (ع) مظلومیت و غربت آن حضرت و یارانشان را تشریح کنند.






مجالس را مدیریت کنید

سپردن مجالس عزاداری و مولودی خوانی به مداحان جوان در نتیجه فقدان مدیریت و ساماندهی مجالس از جمله آسیب هایی است که برخی از مردم طی گفت و گو با گزارشگر کیهان به آن اشاره می کنند.

سید محمد جباری جوان بسیجی واگذاری مجالس عزاداری و حتی مولودی خوانی به برخی مداحان جوان که فارغ از تجربه و تحصیل و مطالعه جامع در این خصوص هستند را آسیب جدی برای مجالس عنوان می کند.

وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان اینطور توضیح می دهد:« برخی از جوانان که علاقه زیادی به مداحی دارند تنها ابزار ایجاد شور را در مجالس صدای گرم و شیوا و گریاندن مردم می دانند در حالی که این شرایط باعث می شود مجالس محتوای نازلی داشته باشد حتی در اثر کم تجربه بودن مداح دلخوری حاضرینی که به امید یادگیری از مکتب اهل بیت (ع) وارد مجلس شده اند کاملا طبیعی است.»

این جوان ۲۳ ساله ادامه می دهد: »برخی از مجالس عزاداری سخنران و منبری ندارند و این باعث می شود حاضران بهره کافی از مجلس نبرند. این موضوعی است که تجربه کرده ام و بارها از دوستانم هم شنیده ام که مجالس عزاداری اطلاعات کاملی از سیره ائمه اطهار (ع) نمی دهد بلکه بیشتر با کتل و علم و ابزارهایی که برخی هیئات دارند یا شعرخوانی هایی که منحصر به زیبایی صورت نه سیرت شهدای کربلا است به خرافه دامن می زنند. در حالی که اگر مدیریت خوبی اعمال شود یا سازمان و نهادی برای ساماندهی مجالس و تایید مداحان و اشعار آنها وجود داشته باشد دیگر مجالس دچار آسیب نخواهد شد.»






به محتوا اهمیت دهید

امروزه با مشاهده برخی موارد در مجالس عزاداری این امر به ذهن خطور می کند که این رسالت عظیم و کارآمد چند سالی است دستخوش تغییراتی شده و بیشتر در منابر و مجالس عزاداری به تبیین مظلومیت امام حسین (ع) پرداخته می شود که هیچ معرفتی را در مخاطبان در خصوص آن حماسه ماندگارکربلا ایجاد نمی کند.

حجت الاسلام والمسلمین یحیی کمال کارشناس معاونت فرهنگی تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم نیز آسیب شناسی مجالس عزاداری را بحث مفصلی می داند که مدتی است روی آن کار می شود.

وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان اظهار می کند: »اخیرا طی جلسات کاربردی به مبلغان گوشزد شد که تاریخ را به درستی مطالعه کنند و با آگاهی کامل از حوادث و قیام عاشورا خودشان تحریفات و آسیب ها را شناسایی و دقت کنند. آنچه در این میان مهم به نظر می رسد محتوا، نحوه اجرا و همچنین خود مداحان هستند. یعنی در بحث محتوا اگر مطالعه کاملی صورت نگیرد واقعیت ها مطرح نشده در نتیجه خطاها و اشتباهات خود باعث آسیب می شود.»

حجت الاسلام والمسلمین کمال در قالب اجرا نیز به دسته های سینه زنی که با علم و کتل و یا قمه وارد خیابان ها می شوند اشاره و تاکید می کند: »شاید زمانی این روش خوب بود اما فقط حسن فعلی مهم نیست بلکه حسن فاعلی هم اهمیت دارد چرا که چشم های زیادی این روزها روی مسلمانان زوم شده و باید مراقب بود تا ورود مطالب وهن و خرافه موجب صدمه زدن به جامعه اسلامی نشود. دعوت از مداحان هم سومین عامل موثر در جلوگیری از آسیب به مجالس عزاداری است و اینکه مردم نباید از مداح فقط شور مجلس را بخواهند بلکه هدف محتوای اشعار و زنده نگاه داشتن سیره ائمه اطهار است که مداحان و مردم باید رعایت کنند. اگراینطور نباشد انحراف را در مجالس خواهیم داشت.»

حفظ شأن سیدالشهداء (ع) در مجالس عزاداری ماه محرم در گرو اخلاص و صداقت مداح و خطیب در بیان ویژگیهای آن حضرت و عظمت قیام امام حسین (ع) از اهم مسایلی است که می بایست توسط مداحان و سخنرانان مورد توجه قرار گیرد .






وظایف خطیب و مداح

به اعتقاد کارشناسان یک خطیب و مداح باید با ظرافت خاصی پس از مطالعه و استخراج منابع دینی در مورد قیام امام حسین (ع)،معنویت و عرفان آن حضرت را در کنار دیگر جنبه های حماسی ایشان بدون هیچ کم و کاستی برای مردم تشریح کند تا نسبت به امام خود معرفت واقعی پیدا کنند. مهم اینست که نباید از هر وسیله ای برای برانگیختن احساسات مردم استفاده کرد .

حجت الاسلام محسن تاج لنگرودی نیز امام حسین (ع) را نماد واقعی ایمان، شجاعت، رشادت، جوانمردی، ایثار و ... دانسته و عنوان می کند: »تبیین اوصاف بی شمار سیدالشهداء (ع) از وظایف خطبا در ماه محرم است. وعاظ با استناد به روایات، احادیث مستند و با زبان ساده و قابل فهم می توانند در عین بیان غربت و مظلومیت امام حسین (ع) شجاعت و ایثار و فداکاری ایشان را در مقابل دشمنان برای مردم تبیین کنند.»

این استاد دانشگاه با اشاره به لزوم احیای دو فریضه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه تصریح می کند: »احیای این دو فریضه از دیگر دلایل قیام امام حسین (ع) بود که خطبا در منابر محرم با پرداختن به این مساله و تبیین زوایای آن در زندگی امروزی بشر فهم بهتر آن را برای مردم فراهم می آورند.»

علاوه بر بحث مداحی و حفظ شان و جایگاه امام حسین (ع)، نیاز است به بحث اشعاری که در مجالس عزاداری خوانده می شود نیز توجه کافی شود. چرا که یکی از ملزومات مجالس عزاداری روضه خوانی مستند و متقن و استفاده از منابع معتبر است. منبری نباید برای برانگیختن احساسات مردم از هر متن و روایتی در مجلس ائمه (ع) استفاده کند.

تاج لنگرودی در مورد ویژگیهای روضه خوانی حضرت سیدالشهداء (ع) معتقد است: »در روضه امام حسین (ع) نباید تنها بر جنبه احساسی مردم تاکید داشت بلکه باید در کنار این مساله به بیان فضایل آن حضرت پرداخت . گاهی شنیده می شود اشعاری بدور از فضایل آن امام همام و عقل و منطق در مجالس مداحی قرائت می شود و یا در مجالس روضه خوانی مطالبی تنها در جهت شور گرفتن خوانده می شود که این مساله چندان جالب نیست.»

وی روضه راستین را دارای این خصوصیت عنوان می کند که باید از اهداف بینشی و گرایشی برخوردار باشد و در کنار معرفت و شناخت اهل بیت(ع) گرایش به برانگیختن احساسات و عواطف مسلمانان نیز در آن وجود داشته باشد.

انتشار تصاویری از قمه زنی در روز عاشورا و کودکی که توسط والدینش قمه خورده در فضای سایبر به همراه عباراتی از قبیل « تروریست ها به فرزندان خود هم رحم نمی کنند» و غیره به ابزاری برای تخریب مسلمانان مبدل شده است.

عکس مادری که بچه شیرخواره اش را به بغل گرفته و به سر او قمه می زند و ذیل آن نوشته اند «کسی که به بچه خود رحم نمی کند به مردم دنیا رحم می کند؟» همه آن چیزی نیست که امپریالیسم رسانه ای غربی برای تخریب چهره مسلمانان جهان به کار بسته است.

در گزارش دیروز کیهان اشاره شد یکی از آسیب های مهم مجالس عزاداری پرداختن به مطالب حاشیه ای است و تنها به ایجاد شور و هیجان در میان مردم پرداخته شده و هدف اصلی گریاندن است و بس! یعنی فقط شور بدون اشاره به اصل واقعه کربلا.

آنچه دقت بیشتر را در این امر ضرورت می بخشد رسالت عظیمی است که بر دوش مداحان و خطبا سنگینی می کند .

رسالت دارانی که در تمام قرون و اعصار بعد از واقعه عاشورا همواره از هیچ تلاشی به منظور زنده نگاه داشتن واقعه عاشورا فروگذار نبوده و اقدامات ارزنده ای در این راستا انجام داده اند .

همانگونه که اساتید فن خطابه نیز همواره ضمن اشاره به لزوم تبیین اهداف و رسالت های امام حسین(ع) در مجالس عزاداری بر استفاده از منابع معتبر و تبیین عبرتهای عاشورا برای استفاده انسان ها در دوران معاصر توسط مسلمانان تاکید کرده اند که نه تنها منبرها بلکه مداحی ها را نیز شامل می شود .

اما بعضا و ناآگاهانه در مجالس عزاداری شاهد اشعار و روایاتی از سوی برخی خطیبان و یا مداحان هستیم که فاقد سند بوده که می تواند آثار منفی بی شماری به مجالس عزاداری وارد سازد.






آثار و تبعات تحریف

تحریف واقعه عاشورا و گاه دروغ پردازی در اشعار و روایات به منظور گرم تر کردن مجلس و یا بزرگ جلوه دادن حوادث کربلا نه تنها به جلب مخاطب منجر نمی شود بلکه عاملی برای گریز جوانان از منبرها و مجالس ائمه اطهار(ع) خواهد شد.

حجت الاسلام و المسلمین تاج لنگرودی استاد دانشگاه و از منبری های باسابقه در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان ورود تحریفات به مجالس ائمه اطهار(ع) را وسیله سوءاستفاده دشمن از جلسات دینی مسلمانان عنوان کرده و نسبت به پیشگیری از چنین خطراتی هشدار می دهد.

وی در توضیح بیشتر می گوید: دشمنان اسلام و مسلمین منتظرند تا اقدامی خلاف واقع و منطق از سوی مسلمانان سر بزند تا از همین ابزار برای بهانه جویی و محکوم کردن مسلمانان بهره بگیرند. مثلا در رابطه با بحث قمه زنی کافی است سری به سایت های اینترنتی بزنید و ببینید دشمنان چطور از بحث قمه زنی بر علیه اسلام استفاده می کنند. حتی با این هدف نتیجه می گیرند که اسلام یک دین تروریستی است. کوتاهی هایی هم از سوی برخی خطیبان و مداحان مشاهده می شود. خودم سال گذشته در ایام محرم شاهد بودم و اگر همان فرد عقلانی تر به محتوای روضه هایش توجه می کرد متوجه کذب بودن آن می شد. این افراد هر کجا وارد می شوند به عنوان الگو مورد توجه مردم قرار می گیرند پس باید خودشان دقت کنند مطالبشان عقلانی و با شرع منافاتی نداشته باشد.

وی همچنین اظهار می کند: دشمنان چنین ترویج می کنند که مسلمانان ظاهرشان اسلامی است ولی باطن اسلامی ندارند. شعارشان این است که «در دنیا مسلمانی می بینید اما مسلمان نمی بینید. یا در ایران مسلمان می بینید اما مسلمانی نمی بینید.» یکی از اثرات منفی روضه های دروغ این جاها مشخص می شود. گاهی کارهای خلاف اخلاق در برخی هیات ها صورت می گیرد. مثلا عزاداری هایی که بیشتر با سبک های غربی سازگار است. اثرش این است که جوان می گوید خب فرقی نمی کند نوار عزاداری به سبک غیرعرفی گوش کنم که سبک آن حرام است و یا نوار مبتذل خارجی که سبکش حرام است. این ها اثرات منفی عدم توجه ما در مجالس است،گرچه این بهانه دادن ها عمدی نیست.






دقت در فرامین رهبری، حلاّل آسیب ها

به اعتقاد کارشناسان آنطور که باید و شاید به فکر پردازش اصول در مجالس مولودی خوانی و عزاداری ائمه اطهار(ع) نبوده ایم.

البته طبق فرمایش گرانقدر مقام معظم رهبری و رهنمودهای ایشان بسیاری از آسیب ها رفع شده اما تا اجرای دقیق فرمایش ایشان راه طولانی در پیش است.

یکی از این اقدامات نظام مند شدن عالم مداحی است. به این معنا که مداحان آموزش هایی دیده و پس از طی مراحل مورد نیاز و تایید اساتید بنام قادر به حضور در مجالس و مداحی باشند.

حجت الاسلام و المسلمین شجاعی ازکارشناسان علوم دینی و منبری های بنامی است که علت کمرنگ شدن تاثیر مجالس منبری ها و خلوت بودن آنها را طی سال های گذشته طرح مباحث خودسازی در میان انسان ها عنوان و تاکید می کند: برخی مسایل به دلیل اینکه شور و هیجان در جوانان ایجاد نمی کند چندان هم مورد استقبال آنها قرار نمی گیرد . این موضوع به دلیل ماهیت وجودی بحث چندان مورد استقبال قرار نمی گیرد و مشتری ندارد چون شور در میان جوانان ایجاد نمی کند پس به دنبال مجالس و محافلی می روند تا این هیجان را بدست بیاورند، به همین دلیل است که امروز مداحان مجالسشان گرم تر از منبری هاست .

وی ضمن تاکید بر دقت مداحان در انتخاب اشعار و روایات در مجالس عزاداری و مولودی خوانی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش کیهان می گوید: اشعار در مدح ائمه(ع) باید طوری انتخاب و خوانده شود که به عنوان یک پیام رسان کامل عمل کند. در شأن عزاداری ائمه اطهار (ع) نیست که ترانه های آلوده و هرز در مجالس طرح و الگوی مداحان ما قرار گیرد . همانطور که مقام معظم رهبری در روز ولادت با سعادت حضرت زهرا (س) به جامعه مداحان اشاره فرمودند که «اگر جامعه مداح خود بتواند» یعنی این مساله ای نیست که عاجز باشد و دیگران بیایند و برایش تعیین تکلیف کنند. چه اشکالی دارد خود عزیزان مداح ساماندهی در بحث ها و اشعارشان داشته باشند . اگر در فرامین مقام معظم رهبری دقت شود آسیب ها حل خواهد شد.

وی ضمن تاکید بر این مساله که آسیب های اشعار خلاف واقع در مجالس، جوانان را فراری و گریزان می کند، می گوید: مداحان این توانایی را دارند آهنگ هایی را که هماهنگ با دین، مذهب و ایمان باشد و اشعاری که از آن بوی کفر نیاید و مردم را هدایت کند، بسازند. گاهی گوینده ای ممکن است ۱۰ شب صحبت کند و یک شاعر در یک بیت عمق مطلب ۱۰ شب سخنرانی را بگوید و جا بیاندازد . بعضی از مداحان نوپرداز هم هستند که به معنای واقعی فرامین مقام معظم رهبری توجه نکرده و با اشعار و آهنگ های نامتناسب به کار خود مشغولند اما شعرای برجسته و متدین و مداحان زیادی داریم که حفظ منابع مذهبی و شئون اسلامی برایشان اهمیت دارد و البته از سوی جوانان هم مورد استقبال قرار می گیرند.






بگویید تحیر در مداحی، نه انحراف

پرداختن به آسیب های مجالس عزاداری گاهی اوقات این تصور را در ذهن ایجاد می کند که اغلب مجالس دچار نوعی آسیب هستند.

حجت الاسلام و المسلمین مرتضی ادیب یزدی مسئول مجتمع فرهنگی مسجد بلال صدا وسیمای جمهوری اسلامی ایران در همین خصوص معتقد است: در مورد مداحی به گونه ای عمل کرده ایم که مردم در حال حاضر تصور می کنند ۹۵ درصد مداحان به دنبال خرافه هستند و انحرافات را در مجالس به خورد مخاطبان می دهند در حالی که این صحیح نیست. مداحانی که دارای اشکال در کارشان هم باشند دچار انحراف نشده اند بلکه گرفتار تحیرند. چون کسی که برای اهل بیت(ع) می خواند بعید است دچار انحراف شود.

وی اضافه می کند: باید به جوانان الگو بدهیم و نوآوری در جهت های صحیح و به دور از مسایل خرافی داشته باشیم تا مردم احساس کنند اگر پای منبر نرفته اند خلأیی در زندگی شان ایجاد شده است. بیان حقایق دین خدا مستلزم ارتباط مستمر و متقابل منبری ها با مراجع و مطالعه کتب و فنون تربیتی، روانشناسی و تاریخی است. مردم باید برای منبری ها ارزش قایل شوند. هر زمان که احساس کنید مردم پای منبرها نمی آیند و آمادگی دریافت معارف دین خدا را ندارند این خطرناک است.

حجت الاسلام و المسلمین ادیب یزدی اصلاحات در آیین های عزاداری را نیازمند بررسی دقیق، کارشناسی و اصولی می داند و معتقد است: روش های برخورد با رسوم انحرافی و خرافی در مراسم عزاداری باید به دقت انجام گیرد و اصلاح شود. چون ممکن است مردم این گونه تصور کنند که دولت قصد دارد جلوی عزاداری مردم را بگیرد یا با آن مبارزه کند. برخی رسومی که در حال حاضر در مراسم تاکید می شود برخلاف احکام شرع و غیر واقعی است مانند استفاده از وسایل و ابزار موسیقی ارگ و یا ساز و دهل، آوردن شمایل معصومان(ع) که باید نسبت به آنها بررسی دقیق صورت گیرد.

تاج لنگرودی نیز در این باره می گوید: ما اگر بتوانیم این را برای مردم جا بیاندازیم که حتی در عزاداری ها هم مقلد و به دنبال فتوای مرجع تقلید باشیم و ببینیم مرجع ما این نوع سینه زنی را تا چه حدی مجاز دانسته آیا انقدر باشد که از سینه خون جاری شود؟ یا فقهای ما اجازه قمه زنی می دهند؟ آیا اجازه هر نوع روضه خوانی را می دهند؟ آیا اجازه هر نوع سبک سینه زنی را می دهند؟ اینها بر عهده مبلغان است که به سراسر کشور می روند و حتی خارج از کشور موظفند این موضوع کلی را برای مردم جا بیاندازند. اگر مبلغان و منبری ها این تعهد کاری را داشته باشند نوبت می رسد به جامعه مداحان. برخلاف منبری ها که باید بروند در حوزه و به پایه ای برسند و با اجازه استاد ملبس شوند اما در مداحی این حرف تا به امروز مطرح نبوده است.

به عقیده وی طی سال های اخیر تبلیغات زیادی برای مجالس در سطح شهر به چشم می خورد.

الزام اخذ مجوز برای تبلیغات ضروری به نظر می رسد، البته این کار شاید بر عهده وزارت ارشاد باشد و یا سازمان تبلیغات اسلامی باید از تبلیغات بی محتوا در سطح شهر جلوگیری کند.






فرهنگ سازی کنیم تا مردم همراه شوند

فرهنگ سازی و افزایش اطلاعات مردم از حقایق تاریخی و وقایع رخ داده در طول تاریخ اسلام بهترین ابزار به منظور پیشگیری از انحراف تلقی می شود.

این اقدام ناخودآگاه می تواند در مقابل تعصبات رایج قد علم کند و مسیر صحیح را در گرامی داشت ائمه اطهار(ع) و شخصیت های ارزشمند دوران صدر اسلام بیابد.

مهدی اقراریان عضو بسیج دانشجویی هدف و خواسته دشمنان ایران را تهی کردن مجالس عزاداری عنوان می کند که حتی نمونه های این طراحی و اجرا را در تاریخ می توان جستجو کرد.

وی در گفت و گو با خبرنگار سرویس گزارش روز کیهان اشاره می کند: همواره در طول تاریخ مجالس عزاداری سید الشهدا(ع) و





عاشورا با متون محرک

ضد استعماری و امپریالیستی در کشور همراه بوده و اینکه نوک پیکان حملات دشمن هم بر همین مجالس زوم شده بیانگر اهمیت مجلس های عزاداری است.

به طوری که در سال های گذشته شاهد بودیم برنامه ریزی هایی برای به انحراف کشاندن عزاداری ها طراحی شده است. اما چه در میان ملت ایران و چه در خارج از کشور مسلمانان همیشه مجلس سیدالشهدا را با حضور روحانیون رونق بخشیده اند.

این دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی اضافه می کند: البته مجالس عزاداری که در اقصی نقاط کشور برگزار می شود علی رغم تفاوت های فرهنگی موجود ویژگی های خاص خود را دارد که مقدس است اما در برخی شهرهای بزرگ شاهد مظاهری از زندگی شهرنشینی هستیم که نیازمند دقت و بررسی بیشتر از سوی مسئولان است.

وی می گوید:البته اقدامات ارزشمندی طی سال های اخیر صورت گرفت مثلا تصاویر و شمایل جمع آوری شد که البته با اطلاع رسانی صحیح این فرهنگ سازی صورت گرفت و مردم هم پذیرفتند. یعنی اگر نسبت به مسایل خرافی و تعصبات رایج که خلاف واقع است در جهت فرهنگ سازی آن تلاش کنیم به طور حتم مردم به صورت خودجوش با مظاهر غیرواقعی برخورد خواهند کرد.





عزای حسین(ع) از دیروز تا امروز

جای بس خوش وقتی که این روزها بسیاری از ناسره ها را از ایام عاشورای حسینی زدوده اند و دیگر خبری از صدالبته به علن و آشکار قمه زنی، سنگ زنی، تیغ زنی، شمایل کشی، و... نیست، هر چند هنوز هم علامت کشی باقی و بقایایی دارد و امید آنکه این کار نیز از عزای سید و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) دور گردد و با خود بیندیشیم، آنکه بر ما درس آزادگی داد، شش دهه پس از آنکه از عمر مبارکش گذشت، قیام در راه دین خدا کرد و فقط ما، ده روز از سال را با او کار داریم و از این ده روز، فقط نیم روز را درمی یابیم، آن هم با برخی از آداب و رسوم نکوهیده و کمتر اندیشیده ایم: چرا حسین(ع) در ایام ذی الحجه، حج ابراهیمی را کامل نکرد و رو به سرزمین کوفه نهاد و حتی تا آخرین لحظات حاضر به جنگ و خون ریزی نبود و آن گاه که قصد به ذلت کشیدنش را داشتند، به آن ها «هیهات» گفت و از شمشیرها خواست تا او را دریابند، تا دین جدش، پایدار بماند و ماند و خواهد ماند.

شکی نیست که قریب به هشت قرن است، در دیاری که تعلق به علی(ع) و اولاد او دارد، بر سیدالشهدا(ع) می گریند و مظلومیتش را بازگو می کنند، تا درسی باشد برای زندگان رهرو او، تا راه و رسم زندگی با عزت را بیاموزند. اما طی هشت قرن گذشته، آن قدر حواشی بر مراسم بزرگداشت او افزودند، که اصل ماجرا می رفت تا به گونه ای دیگر جلوه گر شود.

می گویند، دل سوخته ای، در روز عاشورا، در اعتراض به این گونه مراسم زائد و به دور از شئون دین، در حالتی که پیامبر(ص) را مخاطب قرار داده بود، سرود:

دین تو را از پی آرایشند در پی آرایش و پیرایشند

بس که ببستند بر او برگ و ساز گر تو بیایی، نشناسیش باز

با این مقدمه نگاهی کوتاه به چگونگی برپایی مراسم محرم در گذشته می اندازم و چند تکیه و حسینیه معروف تهران را که هنوز هم به گونه ای باقی مانده اند یادآور می شوم.

تهران در نوروز سال ۱۲۰۰ هجری قمری به عنوان مرکز ایران انتخاب شد. تا آن موقع، چند امام زاده امام زاده زید(ع) در بازار و امامزاده یحیی(ع) در محله عودلاجان و مسجد جامع مرکز تجمع مردم برای عزاداری بود. از نحوه و چگونگی عزاداری در آن زمان اطلاعات چندانی در دست نیست، اما پس از آن که فتحعلی شاه قاجار بر تخت نشست، برای سرپوش نهادن به شکست های خفت بار در برابر روس و تحمیل شدن عهدنامه های گلستان و ترکمانچای، تظاهر به دین داری، از مهم ترین کارهای این پادشاه غافل، عیاش و ایران برباد ده بود.

ساختن مسجد سلطانی، آن هم با «گنبد دوپوش» نخستین کاری بود که به انجام رساند و در آن جا بزرگداشت ایام عاشورای حسینی(ع) برپا می شد و نخستین سنگ بنای انحراف در بزرگداشت سید و سالار شهیدان در این محل گذارده شد و با روی کار آمدن ناصرالدین شاه و ساختن «تکیه دولت» به نهایت رسید و با قدغن ساختن برپایی مراسم در روزهای عاشورای حسینی، به بهانه مبارزه با خرافات در عهد پهلوی اول، و سپس سوء استفاده پهلوی دوم و تعدادی ازایادی او در سال های پس از شهریور ۱۳۲۰ شمسی، از مراسم عاشورای حسینی(ع) چنان وضعی را فراهم ساخت که، اندک نام و نشانی از درس های آزاده ترین بشر همیشه تاریخ، باقی مانده بود و... امروز خدا کند آن اندک باقی مانده را نهی قانونی و شرعی کنیم، تا چهره تابناک حسین(ع) که عینیت جد و پدر بزرگوارش است، بیش از پیش نمایان شود.

فتحعلی شاه قاجار در سال ۱۲۲۵ هـ .ق سنگ بنای مسجد سلطانی را نهاد. این مسجد ده هزار مترمربع وسعت دارد و در زمان ناصرالدین شاه بارها تعمیر شد. با نگاهی به تاریخ درمی یابیم در دوران این سه پادشاه فتحعلی شاه، محمدشاه و ناصرالدین شاه بخش اعظم خاک ایران ضمیمه روسیه شد، افغانستان از ایران جدا شد و امتیازات بسیاری به بیگانگان داده شد و برای سرپوش نهادن بر این کارهای خفت بار، تظاهر به دین داری کردند.

ناصرالدین شاه قاجار، به تقلید از ساختمان های اپرا در اروپا، دستور داد تا «تکیه دولت» را در جنوب کاخ گلستان در عمارت شمس العماره که بخشی از «ارک شاهی» بود، بسازند و در آن جا تعزیه برپا دارند.

برای آنکه دریابید، مردم در آن دوران چگونه عزاداری می کردند و حکومت چگونه از آن سوء استفاده می کرد، گزارش رسمی روزنامه «وقایع اتفاقیه» را بخوانید:

«در ایام عاشورا اهالی و سکنه شهر جمیعاً در تکایای محله و محوطه خود از روی اخلاص و جان فشانی در تعزیه داری جناب سیدالشهدا علیه آلاف التحیه و الثناء بستن طاق نما و ملزومات آن قیام و اقدام نمودند، به طوری که از هیچ قسم دریغ و مضایقه ننمودند...

در روز عاشورا که شبیه هفتاد دو تن شهدا رضوان الله علیهم را می آورند به مواظبت عالیجاه زکی خان، کدخدای محله سنگلج تدارکات و مخارج اسباب چراغانی زیاد سر به هزار چراغ می زد و در شب عاشورا در چاله حصار چه در اطراف مرتبه ها و چه از منجنیق به اقسام مختلف ترتیب یافته روشن بود و الی پنج ساعت از شب گذشته اشخاص معارف و غیرمعارف از هر قبیل و هر گروه آمد و شد می کردند و دسته های سینه زن و سنگ زن از تکایای حول و حوش آمده به تعزیه داری مشغول بودند».

تکلیف مردم و بخشی از حکومت روشن شد. اما «تکیه دولت» ناصرالدین شاه.

در سال ۱۲۸۳ هجری قمری، ناصرالدین شاه به دوستعلی خان معیرالممالک دستور داد تا در داخل ارگ سلطنتی تکیه بزرگی برپا دارند. این تکیه مدور و چهار طبقه بود و از آجر و آهن ساخته شد و در زمان خود، یکی از سه «سواد» شهر طهران بود. ساختمان شمس العماره، گنبد مسجد سلطانی و سقف تکیه دولت.

بهتر است روایت دوستعلی خان راجع به تکیه دولت را با هم بخوانیم: «در دو ماه محرم و صفر تهران را عزاخانه حقیقی بود. از هیچ نقطه و به هیچ بهانه صدای ساز و آواز برنمی خواست و مجلس سروری برپا نمی شد، مگر سلام تحویل که در دو ماه مزبور با تمام کیفیت منعقد می گردید. دست کم دویست مجلس سوگواری در نقاط مختلف شهر تشکیل می یافت و دسته های سینه زن و غیره روز و شب در حرکت بودند.

پوش فراخ بر سقف تکیه دولت افراشته و به اصطلاح تکیه را می بستند. مکان مزبور تا اواسط دوره مظفری یک طبقه بلندتر بود و طاقی از چوب داشت. ... هر یک از طاق نماهای تکیه به شاهزاده ای یا به امیر و وزیر و یا به حکمرانی تعلق داشت که با جار و چراغ و آیینه و گلدان و قالیچه و اثاثیه دیگر آن را زینت می کردند و چهل چراغ ها و قندیل ها از سقف آن آویخته، عکس صاحب طاق نما یا یکی از پدرانش را بالای آن قرار می دادند. حکام، پیشکاران خود را از مرکز حکمرانی برای بستن طاق نماها به تهران می فرستادند. دیر بزرگ به خرج شاه آراسته می شد. برگ و تخت وسط که جایگاه تعزیه خوان ها بود، شش چراغ برق بزرگ می آویختند و در ایام عاشورا روز و شب تعزیه داری معمول می گردید. روزها از دو ساعت بعدازظهر تا نزدیک غروب و شب ها از دو ساعت از شب گذشته تا نیمه شب تعزیه خوانی ادامه داشت.

طاق نماهای طبقه اول تا سوم مخصوص اهل اندرون بود که بانوان در طبقه اول و دوم و خدمه در طبقه سوم قرار می گرفتند. در دهه اول محرم بالغ بر دو هزار تن از خانم های وزرا و اشراف و همراهانشان به اندرون می آمدند.

از در بزرگ نارنجستان تا در تکیه دولت در دو سوی تجیری سرخ فام کشیده و خیابانی به عرض سه ذرع بین آن برای عبور اهل حرم می گذاشتند. هنگام رفتن به تکیه بانوان با مهمانان خود دسته دسته از میان تجحیرها می گذشتند... گاه شاه در ابتدای تجحیر به تماشا می ایستاد و با هر دسته از راه مزاح سخن می گفت... جایگاه شاه بالاخانه وسیعی بود که ارسی بزرگ رو به دیوان داشت و دو غرفه در دو طرف آن بود... زن های شهر از صبح با قالیچه و غذایی مختصر آمده، جا می گرفتند و بیشتر آن ها برای امشب می ماندند».

روایت حاج سیاح محلاتی، نشان از سوء استفاده حکومت و انجام کارهای خلاف شرع در روز عاشورا دارد، او می گوید:

«باری ماه محرم اوضاعی است که دیدن می خواهد. روز تاسوعا و عاشورا دسته ها تشکیل می شود. مردم، زن و مرد به تماشای کسانی می رفتند که سر خود را شکافته و غرق خون شده اند، دسته دیگر بدن خود را سوراخ کرده، طپانچه گذرانیده، بعضی سینه خود را قفل کرده، بعضی خود را تا کمر برهنه، با زنجیرها مثل چهار دوال چهار چارپادار به جان خود افتاده، دوش و پشت خود را سیاه کرده، جمعی سنگ به سینه می زنند... در دهه محرم سقاخانه ها ساخته اند و در عاشورا اسب و کتل و نعش ساخته در شهر گردش می دهند. بالجمله غالباً از کارها مانده خرج های زیاد می کنند به مصارفی که قطعاً امام راضی نیست یا قطعاً اطعام مساکین هزار درجه بهتر از آن است لکن چون آخوندها منتفع می شوند عوام را به آنچه نفع خودشان است تشویق می کنند و کسب جرأت گفتن حرف حق یا خیرخواهی به مردم ندارد.

این عنوان محرم و تکیه دولت را اگرچه همه می دانند لکن باز برای یادگار می نویسم در ایران تماشاخانه و تئاتر و باغ عمومی و گردشگاه عمومی و مجامع و روزنامه و کتب و هر چیز که انسان گاهی خود را مشغول کرده از هموم وارده یا از کارها که خسته شده خود را تفریح دهد و رفع خستگی روح نماید، وجود ندارد. موسیقی هم ممنوع است، هر چه برای دل و چشم و گوش موجب تفریح است ممنوع است و کوچه و بازار و محله و همه جا با تنگی و غم و صداهای مریضان و فقراء و سائلان و حرف های فحش و لغو و هرزه و تعفن کثافات و مردار، دل ها خسته و روها عبوس و روح ها مرده، خصوصاً از خوف ها و تقیه ها و فشارها و بغض و کینه و حسد و تخویفات ملاها از بلیات دنیا و عذاب آخرت و وحشت مردم از شدت جهالت از جن و دیو و پری و این نحو خرافات بالکلیه مردم مثل مرده متحرک کند. لابد در زیر این فشارها یک فرح و تفریحی لازم دارند و به هیچ وسیله به آن دسترسی نیست. تنها راهی که هست و کسی نمی تواند از حرکات آشکار ممانعت کند اسم امر دینی و مذهبی است که یک تفریح را لباس مذهبی پوشانیده به آن اشتغالی کند و چون منحصر به همین راه است در آن مبالغه و افراط و اختراعات جدیده می نمایند. مثلاً یکی رفتن به زیارت عتبات یا قبر یکی از امامزاده ها و مخصوصاً حضرت عبدالعظیم(ع) در طهران. می بینی کسی که اصلاً اعتنا به دین و واجبات و محرمات ندارد پولی از حرام و ظلم و دزدی جمع کرده، زن یا مرد در معنی، محض اینکه یک زمانی فارغ از کارها گردشی کرده، راه ها و جاده ها دیده، تماشایی نموده، اشخاص مختلف و کارهای غیرمعمولی و مکرر ببیند، سفری به مشهد طوس یا کربلا و نجف یا مکه می کند یا مختصرتر به قم می رود یا حضرت عبدالعظیم(ع) یا یکی از امامزاده ها عده قلیلی هم البته هستند که از روی عقیده و حسن نیت، با زحمت و رنج بسیار برای زیارت از روی دیانت، متحمل این مسافرت ها می شوند ولی اکثریت ندارند.

محرم و اسم تعزیه داری حضرت سیدالشهداء(ع) را به این صورت در آورده اند از اول محرم تا آخر صفر اولاً زن ها با بسیاری از پارچه های خارجی پوشیده از همین راه کرورها به کیسه خارجه ریخته، می گویند ما برای امام حسین سیاه پوش شده، تعزیه داریم و بعد هر کس به قدر امکان بلکه بسیاری بالاتر از تمکن، با قرض هم مجلس ترتیب می دهند. مرد یا زن خرج ها به چای و قند خارجه و شمع و نفت روسی کرده به اهالی ناهار و شام می دهند. کسانی که در ظرف سال یک تومان به ایتام و فقرا که افتاده از گرسنگی و عریانی و سرما و گرما جان می دهند خرج نمی کنند و اصلاً معارف و تعلیم یا معاجله مریضان و مایه دادن به اهل کسب و دستگیری اقارب را اعتنا ندارند صدها تومان خرج این نحو مجالس کرده، به رقابت هم بر تزیینات می افزایند و ثروت و تجمل و عمارت خود را به این اسم نمایش می دهند و کثرت اعوان و خدام را در این مقام می نمایانند و روزبه روز بر این تشریفات افزوده، دسته ها علم ها بلند می کنند و با طبل و شیپور و موزیک، سینه زنان در محلات گردش می کنند. دسته ای بدن خود را برهنه کرده، با زنجیر چاردوال که برای راندن حیوان است بدن و پشت و دوش زده و بدن را سیاه می کند، هزاران نفر کفن پوشیده، سر خود را شکافته غرق خون می شوند. بالجمله تکیه دولت هم جایی است که از طرف سلطنت برای این کار مقرر است، جای خیلی وسیع و در وسط قبه ای بلند و چوب بندی شده، در اول محرم روی آن چادر کشیده چندین مرتبه و پله ها عقب سر هم ترتیب داده شده، چندین روز از ابتدای محرم آن جا را تزیین می دهند.

هر غرفه ای را یک نفر از وزراء و امراء و شاهزادگان بزرگ و رجال با ثروت به اسم خود آذین بندی می کند و هر چیز بر قیمت از شال و زری و حریر و قالیچه های اعلا و چراغ و جواهرات و بلورآلات که دارند در آن جا جمع کرده، به شکل های مختلف زینت داده، نمایش می دهند و به رقابت یکدیگر که باید غرفه من از همه مزین تر باشد زحمت ها می کشند، خرج ها می کنند که واقعاً تماشا دارد. هر روز صبح یا عصر مثلا چند ساعت مردم خصوصاً خانم ها خود را آراسته در آن جا و غرفه ها جمع می شوند. شاه هم غرفه ای مخصوص دارد که مشرف بر همه جای آن تکیه است، می آید و دوربین هم دارد. بعد یک دسته مرکب از چند نفر خوش جمال و خوش آواز از بچه ها و جوان ها هر یک لباس قشنگ مردانه یا زنانه عربی با روبنده پوشیده، یکی به اسم امام حسین(ع)، یکی عباس(ع)، یکی علی اکبر(ع)، یکی شمر، یکی ابن سعد، یا زینب یا سکینه و سایر نسوان، خود را نمایش داده وضع و حالت یک قضیه را با تفصیلاتی که غالباً دروغ است با نغمات دلچسب و صوت های حزین نمایش و تماشا می دهند و در این بین جوانان خود را به نسوان و نسوان خود را به جوانان می نمایانند! مخصوصاً معروف است شاه تماشای خانم های رجال را می کند و خانم ها مکلف هستند که صورت خود را از شاه نپوشانند، بعضی هم از غمزه و کرمشه فروگذار نمی کنند شاید شاه او را پسندیده، تمجید کرده، به شوهرش مرحتی کند».

آنچه خواندید حقیقتی محض و تأسف بار بود و برای آنکه بیشتر دریابید تا چه حد گفته های حاج سیاح به عنوان یک مخالف ناصرالدین شاه، صحیح است، سخنان وزیر انطباعات، روزنامه خوان و مشیر و مشار شاه، محمدحسن خان اعتمادالسلطنه را بخوانید:

جمعه هفتم محرم سنه ۱۳۰۶ قمری: «... شنیدم دیشب در تکیه دولت تعزیه دیرسلیمان بوده و سفرای انگلیس و ایطالیا با اتباعشان آمده بودند تماشا. بعد از ختم تعزیه، اسماعیل بزاز مقلد معروف با قریب به دویست نفر از مقلدین و عمله طرب بودند





که... و رو بر تکیه کردند و حرکات قبیح از خودشان بیرون آوردند.۵

پنجشنبه هفتم محرم صفر ۱۳۰۱ هجری: «... شنیدم در تکیه دولت که دو سال است نایب ناظر که میل مفرط به بازی دارد و شاه را مستعد این کارها دیده است، روز شهادت حضرت قاسم که با تعزیه بلقیس و سلیمان بیرون می آورند. اقسام حیوانات را که به طور زشت از مقوا ساخته اند به تکیه می آورند. فیل را هم می آورند. پارسال به خیر گذشت، امسال فیل دم تکیه رم کرد. بعد





از شکستن اسباب زیاد، یک زنی را هم زیر دست و پا کشته بود. پناه بر خدا از این وضع عزاداری».۶

روایت جعفر شهری، نه روایت حاج سیاح در آن زمان و نه روایت اعتمادالسلطنه است، او به عنوان یک نویسنده می گوید: «تکیه دولت دارای طبقات سه گانه آن طاق نماهایی با طاق های مقوس بود که در مرتبه دوم و سوم آن پشت پرده زنبوری ها زن های تماشاچی جمع می شدند و طبقه هم کف آن از طرف اعیان و رجال و وزرا و امنا و رؤسای اصناف آذین بندی شده زینت می گردید: هر طاق نما از طاق نمای دیگر بهتر و زیباتر و باشکوه تر بسته می شد که با چشم و هم چشمی کامل و پرخرج ترین سلیقه ها انجام گرفته باید جلب نظر شاه می نمود.

بستن هر طاق نما شامل بود بر گستردن و کوفتن بهترین قالی و قالیچه ها و گرانبها ترین طاق شال ها و آویختن سنگین ترین چلچراغ ها و قرار دادن جالب ترین شمایل ها و نصب خوب ترین سیاهی ها و بیرق ها و علم و کتل ها و دیگر و دیگر اشیاء از قندیل و شمعدان و فانوس و جاروکوی و دیوارکوب و غیره و مظاهر جنگ و ستیز صحرای کربلا از شمشیر و سپر و نیزه و گرز و شش پر و زوبین که با شایستگی و بایستگی تمام جلوه گری کرده. مخصوصاً نور چراغ های برق که در سال های اخیر بر آن ها اضافه شده در و دیوار و اسکلت و چادر و سقف و ستون ها را دیدنی تر می نمود.

افتخار بستن این طاق نماها خود به خود نصیب نمی گردید که باید قبلاً با پیشکشی ها و تقدیمی های قابل توجه از شاه کسب اجازه بکنند و بهترین طاق نماها در اختیار کسی قرار می گرفت که پیشکش ارزشمندتر یا تقدیمی زیادتر داده باشد و همچنین رسم همه ساله بود که در شب هشتم محرم این قرار را با فرستادن نقدینه و تقدیمی تازه تجدید کرده از آن سو مفتخر به خلعت شاهانه طاق شال گردیده اجازه بستن سال دیگر را دریافت نمایند و مسلم بود که ارتقا یا تنزل طاق نماداران که طاق نماهایشان مقابل جایگاه یا در کنار و دور از دیدگاه همایونی باشد نیز بسته به آن بود که آخرین پیشکش شب هشتم را مافوق دیگران یا کمتر از سایرین تقدیم کرده باشند. این همان پولی بود که جهت هر اتفاق کوچک و بزرگ دیگر باید بزرگان و صاحبان اسم و رسم حضور سلاطین قجر تقدیم بکنند، مانند رفتن به سفر، بازگشت از سفر، روز تولد، عروسی، ولادت فرزند، جشن ها و اعیاد، سلام ها و رفع خطرها، نازشست، مهمانی ها، چه در مهمان شدن و چه در مهمان نمودن، نزول اجلال ها جهت ملاقات و احوال پرسی، جهت درخواست حکومت و بازگشت از حکومت و خلاصه در هر کار و برخورد باید با دست پرحضور سلاطین را ادراک کرده هر بار نیز بر آن افزوده به سلاطین قجر تقدیم نمایند و یا کم و زیادی همین تقدیمی ها و پیشکش ها هم بود که می توانستند اندازه چاکری و مقدار





ارادت و دولت خواهی خویش را اثبات بکنند.۷

کار تکیه چنین بود، اما دسته و دسته کشی در خیابان های تهران. عبدالله مستوفی، که خود یکی از شاهزادگان قاجار است، می گوید: «یکی از عزاداری های توده مردم، به خصوص داش ها، سینه زنی بود، که عده ای از اهل هر محل در تکیه یا میدان سر محله جمع شده، یکی نوحه خوانی می کرد و باقی به نوای نوحه خوان سینه می زدند.

«در زمان ناصرالدین شاه، وقتی در سر جلو و عقب رفتن دو تا از دسته ها بین افراد آن ها نزاع و کار به زد و خورد کشیده، چندین فقره سر و دست از طرفین شکست. قضیه با اسامی رؤسای دو دسته بناه رسید. شاه در اسامی اشخاص دقت کرد، بعضی دو اسمی و برخی یک اسمی بودند زیر صورت مجازاتی، به طور کلی، برای هر یک از یک اسمی ها و دو اسمی ها معین ولی مجازات یک اسمی ها را کمتر از دو اسمی ها تعیین نمود». شاه کهنه کار خوب فهمیده بود که اشخاص یک اسمی مثل تقی و نقی و حسین و حسن غیر از اشخاص دو اسمی مثل عبدالله بی غم و باقر بی خون و اکبر بلند و علی نیزه ای و حسین ببری و مهدی گاوکش هستند. دسته اخیر از داش های محل می باشند و البته دسته یک اسمی ها که چندان مداخله ای در این زد و خورد نداشته اند، نباید به قدر دو اسمی ها مجازات شوند.

استبداد حوصله رسیدگی ندارد و کلیه احکام آن برای جلوگیری از وقوع نظیر است نه برای مجازات دادن به اندازه جرم. بنابراین ایراد بر اصل استبداد است نه حکم. حکم ناصرالدین شاه مطابق رویه استبداد و اگر عادلانه نیست لامحاله عاقلانه است و از تکرار نظیر، خوب جلوگیری می کند و آن گاه تفاوت بین مثلاً پنجاه ضربه شلاق که نصیب یک اسمی ها شده با صد ضربه آنکه





گیر دو اسمی ها آمده بود، به قدری با تفاوت بین موت و حیات زیاد است که قابل مقایسه نبوده و این قیاس مع الفارق است.۸

کار تکیه دولت و سوء استفاده از عواطف پاک مردم، با انقراض قاجاریه رو به افول نهاد و کم کم عزاداری بر حسین(ع) و خاندانش، به عنوان مبارزه با خرافات آغاز شد.

رضاشاه در دوران سردار سپه ای، تظاهر به دین داری می کرد و «از روز دوم محرم ۱۳۴۰ قمری در تکیه قزاق خانه واقع در میدان مشق قدیم (باغ ملی) شروع به روضه خوانی و عزاداری و ذکر مصیبت خامس آل عبا گردید. دسته های سینه زن و سنگ زن محلی و صنفی که به آن جا می رفتند از طرف وزیر جنگ (سردار سپه) نسبت به آن ها تحبیب و به هر یک از سران و مؤسسین آن یک طاقه شال داده می شد... روز دهم محرم (روز قتل) دسته قزا ها با یک هیأت و نظم و تشکیلات مخصوص به بازار آمده و چند دسته موزیک در حالی که آهنگ نوا و عزا می نواختند، اسب و یدک همراه داشتند و خود سردار سپه نیز در حالی که سر خود را برهنه کرده بود و کاه روی سر خود می پاشید در جلو دسته دیده می شد. سایر افسران قزاق هم عقب سر مشارالیه به





عزاداری مشغول بودند. دسته ای از قزا ق ها هم سر و صورت خود گل و لجن زده عزاداری می کردند.۹

به محض آنکه رضاخان سردار سپه، رضاشاه شد، با این مراسم به مخالفت برخاست بد نیست روایت بهبودی، پیشکار رضاشاه را نیز در این باره بخوانیم؛ آن هم در مخالفت با این کارها:

«سابقاً در تهران، در ایام محرم و صفر مجالس سوگواری زیاد بود. حتی بیشتر روزها عزاداران، دسته عزاداری مخصوص راه می انداختند. نظامی ها هم به رقابت یکدیگر دسته راه می انداختند. ژاندارمری و بریگاد سرباز و همچنین قزاق ها، هر کدام در محل مخصوص خود حسینیه داشتند و عزاداری می کردند. قزا ق ها در میدان مشق... عزاداری می کردند ... دسته که راه می افتاد معمولاً سران دسته، پیاده در جلو دسته به طور جمعی در حرکت بودند. حضرت اشرف و سایر درجه داران ارشد از قبیل سرتیپ و میرپنج جلو دسته قزاق بودند و شخص معینی که در دامن خود کاه داشت، به طور پراکنده بر سر دیگران کاه می پاشید و موزیک عزا هم مترنم بود. یکی از روزها که از سمت بازار دسته قزاق خیلی مفصلی به خیابان ناصریه در حرکت بودند و سینه زن های قزاق نوحه خوانی می کردند و مجتمعاً سینه می زدند و دم گرفته بودند، این نوحه را می خواندند:

اگر در کربلا قزاق بودی حسین بی یاور و تنها نبودی

بین مردم که کنار خیابان برای تماشا ایستاده بودند، تعدادی از اهالی رشت که در زمان میرزا کوچک خان در زد و خورد قزاق و متجاسرین مورد غارت و چپاول هر دو طرف قرار گرفته و ناراضی بودند، در جواب نوحه خوانی قزاق، آن ها هم نوحه ساخته و می گفتند:






اگر در کربلا قزاق بودی چادر از سر زینب ربودی۱۰

روزگار دیگر روزگار قدیم نبود، و با رفتن رضاشاه و در شهریور ۱۳۲۰ بار دیگر عزاداری ها برپا شد، ولی این بار هم رسوم نکوهیده ای چون قمه زنی، سنگ زنی، تیغ زنی، علم و کتل کشی، برخورد دسته جات سینه زن با هم، به شکل قدیمی احیا شد و پهلوی دوم نیز ادعای دین داری داشت، اما همه چیز در ۲۲ بهمن ۵۷ فرو ریخت و از سال سوم انقلاب برخورد با این رسوم نسنجیده آغاز و مأمورین انتظامی، با آن برخورد می کردند.

از قدیم الایام در تهران تکایا و حسینیه های بسیاری در گوشه و کنار شهر در ایام عاشورای حسینی(ع) پا می گرفت و مردم عادت داشتند و نذر می کردند تا «چهل و یک منبر»۱۱ رفته و دعا و نذر و نیاز بکنند. معروف ترین تکایای تهران در آن روزگار، که برخی به روزگار ما هم رسیده اند، عبارت بودند از:

تکیه سرچشمه، تکیه شیرازی ها، تکیه بزازها، تکیه کفاش ها، تکیه سادات اخوی، تکیه رضاقلی خان، تکیه دانگی، تکیه سرجمبک، تکیه حیاط شاهی، تکیه سیدعلی آقا در اندرونی، تکیه خراسانی ها، تکیه سیدقاسم، تکیه قمی ها، تکیه باجمانلوها، تکیه حاج رجب علی، تکیه دباغ خانه، تکیه در خوانگاه، تکیه افشارها، تکیه عرب ها، تکیه کوچه نقاره چی ها، تکیه ملاقدیر، تکیه سرپولک، تکیه لوطی علی خان، تکیه پهلوان شریف، تکیه زرگرها، تکیه باغ پسته بک و...

و امروز، نه از تکیه دولت خبری است، نه از برخورد دسته ها و ای کاش رسم علامت کشی نیز منسوخ شود و به جای این همه ریخت و پاش و کارهای ناثواب و ناصواب، اندکی بیندیشیم چرا حسین(ع)، در راه احیای دین خدا، از خانمان و زندگی اش گذشت، تا درس عبرتی برای ما باشد.

و حسن ختام، در راه برپایی مراسم محرم از سوی مردم در عهد پهلوی دوم و مخالفت آشکار با این مراسم، از زبان عباس منظرپور:

«خبر شدیم که بچه های پا ماشین» روز عاشورا در سید ملک خاتون سینه زنی می کنند... مدت ها بود که سینه زنی، آن هم در یک مکان مذهبی ندیده بودیم، چون ممنوع بود. اگر یک دسته سینه زنی به راه می افتاد بلافاصله پاسبان های شهربانی به آن حمله می کردند. سینه زن ها را متواری و سردسته های آن ها را دستگیر می کردند... وقتی سینه زنی شروع و صدای مرثیه بلند می شد، هنوز از یکی دو کوچه عبور نکرده بودیم که پاسبان ها حمله می کردند و ما هم منتظر همین لحظه بودیم و اصولا منظورمان همان جنگ و گریز... بود. البته بعضی هایمان یکی دو باتون هم دریافت می کردیم! به محض پیدا شدن سر و کله پاسبان ها، که معمولا دو تا سه نفر بیشتر نبودند، ما مرثیه عزاداری را ترک و شروع بر خواندن این بیت می کردیم:
9:19 pm

خدمات

اطلاعات

بسیاری از افراد واژه‌های "اینترنت" و "وب جهان گستر"(یابه صورت کوتاه "وب") را به جای هم بکار می‌برند، حال آنکه این دو واژه معناهای متفاوتی دارند. وب جهان گستر مجموعه‌ای جهانی از اسناد و تصاویر و سایر منابعی است که به وسیله ابرپیوندها با یکدیگر ارتباط منطقی دارند و با استفاده از شناسه‌های منبع یکنواخت (به انگلیسی: Uniform Resource Identifier) ویا به اختصار URI مورد مراجعه قرار می‌گیرند. URIها به ارائه دهندگان اجازه می‌دهد که سرویسها و مشتریان را به صورت سمبولیک مشخص نمایند. تا مکان یابی و آدرس دهی وب سرورها، سرورهای پرونده و سایر پایگاه داده‌هایی که اسناد را ذخیره می‌کنند و همچنین عرضه دسترسی به منابع از طریق پروتکل HTTP، اصلی‌ترین پروتکل حامل وب، را ممکن سازند.HTTP تنها یک از صدها پروتکلی است که روی وب استفاده می‌شود. وب سرویسها نیز می‌توانند از این پروتکل برای ارتباط استفاده کنند.






مرورگرهای وب جهان گستر مثل اینترنت اکسپلورر مایکروسافت، فایرفاکس، اپرا، سافاری اپل، و گوگل کروم با استفاده از ابرپیوندهای تعبیه شده درون صفحات، به کاربران امکان می‌دهند از یک صفحه وب به صفحه دیگرگردش کنند. این اسناد ممکن است ترکیبی از داده‌های رایانه‌ای شامل گرافیک، صدا، متن ساده، ویدیو، چندرسانه‌ای و محتوای تعاملی شامل بازی، برنامه‌های اداری و نمایشهای علمی باشد. از راه پژوهشهای اینترنتی برپایه جستجوی کلیدواژهها با استفاده از موتورهای جستجوی وب مثل یاهو و گوگل کاربران می‌توانند به سرعت و سادگی به حجم گسترده و متنوع اطلاعات بر خط دسترسی داشته باشند. در مقایسه با دانشنامههای چاپی و کتابخانههای سنتی، وب جهان گستر امکان عدم تمرکز اطلاعات را فراهم ساخته‌است. وب همچنین به افراد و سازمانها توانایی انتشار ایده‌ها و افکارشان را برای شماربسیاری از مخاطبین بالقوه با هزینه وتاخیر زمانی کمینه می‌دهد. انتشار یک صفحه وب، وب نوشت، یا ساخت یک وبگاه هزینه اولیه بسیار پایینی دارد و سرویسهای رایگان نیز وجود دارند، هرچندکه انتشار و نگهداری وبگاه‌های بزرگ و حرفه‌ای بااطلاعات جذاب، متنوع و به روز هنوزمشکل و پرهزینه‌است. بسیاری از افراد، شرکتها و گروهها از وب نوشت هاکه به گستردگی برای یادداشت‌های روزانه به روزشدنی به کارمی روند نیز استفاده می‌کنند.برخی از سازمانهای تجاری کارکنان خود کارکنان خود را تشویق می‌کنند که در حوزه تخصص خود توصیه‌هایی را در وبگاه ارائه دهند، به این امید که با دانش تخصصی و اطلاعات رایگان، بازدیدکنندگان را تحت تاثیر قراردهند وبه شرکت خود جذب کنند. نمونه این روش در مایکروسافت دیده می‌شود که نرم‌افزارنویسان این شرکت، وب نوشت‌های شخصی خود را منتشر می‌کنند تا علاقه عمومی را نسبت به کارشان بینگیزند.

تبلیغ برخط در صفحات وب پربیننده می‌تواند سود زیادی در برداشته باشد. دادوستدالکترونیک یا فروش محصولات مستقیماً از طریق وب نیز به رشد خود ادامه می‌دهد. در روزهای نخست وب، وبگاه‌ها تنها مجموعه‌ای از پروندههای متنی اچ تی ام‌ال(HTML) کامل شده و منزوی بود که بر روی وب سرورها ذخیره می‌شدند. به تازگی وبگاه‌ها توسط نرم‌افزارهای مدیریت محتوا و ویکی و با محتوای اولیه اندک ساخته می‌شوند. مشارکت کنندگان سیستم پایگاه داده‌های اصلی را توسط صفحات ویرایشگری که به همین منظور ساخته شده‌اند با محتوای مورد نظر پر می‌کنند، حال آنکه بازدیدکنندگان تنها شکل نهایی HTML صفحات را می‌بینند. پروسه گرفتن محتوای جدید و دردسترس قرار دادن آن برای بازدیدکنندگان مورد نظر ممکن است شامل سیستم‌های سردبیری، تاییدی و امنیتی باشد.



ارتباط

پست الکترونیک یکی از سرویسهای ارتباطی مهم در دسترس بر روی اینترنت است. مفهوم فرستادن پیامهای متنی الکترونیکی که به گونه‌ای به نامه‌ها و یادداشتهای پستی می‌ماند، قدمتی بیش از اینترنت دارد. امروزه یکی از مسایلی که می‌تواند حائز اهمیت باشد درک تفاوت بین پست الکترونیک اینترنتی و سامانه‌های پست الکترونیکی داخلی است. یک نامه الکترونیکی اینترنتی ممکن است از شبکه‌های مختلفی عبورکند و بر روی ماشینهای مختلفی به صورت رمزنشده دخیره شود که از کنترل فرستنده و گیرنده نامه کاملاً خارج اند. دراین مدت کاملاً امکانپذیر است که این نامه توسط اشخاص ثالثی محتوای آن خوانده و یا حتی دستکاری شود. سامانه‌های پست الکترونیکی کاملاً داخلی که در آن نامه هاهرگزازمحدوده شبکه داخلی سازمان خارج نمی‌شوند بسیار ایمن تر هستند، هر چند که در هرسازمانی کارکنان فناوری اطلاعات و یا پرسنل دیگری هستند که شغلشان در ارتباط با نظارت و گاهی دسترسی به نامه‌های دیگران است. تصاویر و اسناد و سایر پرونده‌ها نیز می‌تواند به صورت پیوست نامه الکترونیک فرستاده شود. نامه‌های الکترونیکی را می‌توان به چندین نشانی پست الکترونیکی رونوشت نمود.

تلفن اینترنتی نیز سرویس ارتباطی دیگری است که با پیدایش اینترنت امکانپذیر شد. صدا روی پروتکل اینترنت(VoIP) نام پروتکلی است که زیر بنای همه ارتباطات تلفنی اینترنتی است. ایده آن در اوایل دهه ۱۹۹۰ همراه با برنامه‌های واکی-تاکی گونه برای رایانه‌های شخصی ظهور کرد. در سالهای اخیر سیستمهای VoIP سادگی استفاده و راحتی تلفن‌های معمولی را پیدا کرده‌اند. فایده این کار ان است که چون ترافیک صدارااینترنت حمل می‌کند، VoIP هزینه بسیار کمی دارد و حتی می‌تواند رایگان باشد. به ویژه برای آن دسته از اتصالات اینترنت که همیشه برقرارند (مانند مودم کابلی یا ADSL) گزینه مناسبی است. VoIP در حال پخته شدن و تبدیل شدن به رقیب جایگزینی برای سیستم‌های تلفن سنتی است. هم‌کنش‌پذیری بین عرضه کنندگان مختلف بهبود یافته و امکان برقراری و یا در یافت تماس با تلفن‌های معمولی نیز به وجود آمده‌است. کارتهای شبکه ساده و ارزان VoIP نیز در دسترس هستند که نیاز به وجود رایانه برای استفاده از VoIPرا ازبین می‌برند.

کیفیت صدا از یک تماس تا تماس دیگر تغییر می‌کند، اما غالباً کیفیت برابر یا بهتر از تلفن معمولی است. مشکلاتی که برای VoIP باقی می‌مانند، گرفتن شماره تلفن‌های اظطراری و قابلیت اطمینان است. در حال حاضر تعدادی از ازائه دهندگان VoIP سرویس شماره‌های اظطراری را ارائه می‌دهند اما هنوز به صورت جهانی در دسترس نیست. تلفن‌های سنتی انرژی را از خط تلفن می‌گیرند و در صورت قطع برق می‌توانند همچنان عمل کنند. برای VoIP این امکان بدون استفاده از منبع تغذیه پشتیبان برای تغذیه تجهیزات تلفن و دسترسی به اینترنت، وجود ندارد. VoIP همچنین محبوبیت روز افزونی بین علاقه‌مندان بازیهای کامپیوتری به عنوان شکلی از ارتباط بین بازیکنان می‌یابد.



انتقال داده

اشتراک فایل نمونه‌ای از انتقال مقادیر بزرگ داده از طریق اینترنت است. یک فایل رایانه‌ای را می‌توان به صورت پیوست نامه الکترونیکی به دوستان و همکاران فرستاد. می‌توان آن را دریک وبگاه ویا اف تی پی سرور( FTP Server) بارگذاری (Upload) نمودتا به آسانی توسط دیگران بارگیری(Download) شود. می‌توان آن را در یک "مکان مشترک" در یک کارسازپرونده(File Server) قرار دارد تا به سرعت و آسانی در اختیار همکاران قرار گیرد. بار سنگین بارگیریهای شمار زیاد کاربران را می‌توان با به کاربردن کارساز(سرور)های آینه و شبکه‌های تظیر-به-نظیر کاهش داد. دسترسی به فایل را می‌توان از طریق تصدیق هویت کاربر کنترل کرد. انتقال فایل بر روی اینترنت را نیز می‌توان با رمزگذاری در پوشش ابهام قرار داد. دستیابی به فایل ممکن است در گرو پرداخت مبلغی باشد که می‌تواند توسط کارت اعتباری پرداخت شود. مبدا و اعتبار فایل از طریق امضای دیجیتال و یا MD۵ و سایر روشهای هضم پیام قابل بررسی است. این ویژگیهای ساده اینترنت در مقیاس جهانی، به تدریج تولید، فروش و توزیع هر چیزی را که قابل ارائه به صورت فایل باشد را تغییر می‌دهد که این چیزها شامل همه انتشارات چاپی، محصولات نرم‌افزاری، اخبار، موسیقی، فیلم، ویدیو، عکاسی، گرافیک و آثار هنری دیگر می‌باشد.

رسانه جریانی(Streaming Media) همان عملی است که بسیاری از پخش کنندگان صدا و سیما، به واسطه آن، برنامه‌های خودرا از طریق اینترنت به صورت زنده پخش می‌کنند.(به عنوان مثال BBC) آنها امکان دیدن برنامه‌های غیر همزمان ضبط شده را نیز به کاربران می‌دهند. گروهی از آنها صرفاً برنامه‌های خود را از طریق اینترنت پخش می‌کنند. این بدین معنی است که یک رایانه می‌تواند به این رسانه‌های برخط، شبیه به همان صورتی که پیش از این تنها از طریق گیرنده‌های رادیو و تلویزیون امکانپذیر بود دست یابد. پادکستها گونه دیگری از پخش اینترنتی هستند که فایل صوتی توسط رایانه بارگیری می‌شود و سپس به یک پخش کننده رسانه قابل حمل منتقل می‌شود تا بتوان بعداً در حرکت بدان گوش داد.

وب بین (Webcam)ها را نیز می‌توان گونه کم هزینه تر رسانه جریانی دانست. اگرچه برخی از وب بین‌ها تصویر با ترخ فریم کامل می‌دهند اما غالباً تصویر کوچک است و به کندی به روز می‌شود. کاربران اینترنت می‌توانند حیواناتی را دریک جنگل افریقایا گزارش تصویری از ترافیک در یک میدان را به صورت زنده و بی درنگ تماشا کنند و یا بر روی دارایی‌های خود از راه دور نیز نظارت بصری داشته باشند.محبوبیت اتاقهای گپ ویدیویی ویا کنفرانس تصویری نیز با افزایش تعداد کاربرانی که وب بین دارند، افزایش می‌یابد. یوتیوب در تاریخ ۱۵ فوریه ۲۰۰۵ ایجاد شد و اکنون وبگاه پیشرو در زمینه ویدیوهای جریانی است. یوتیوب از یک پخش کننده وب برپایه فلش برای پخش ویدیو استفاده می‌کند. کاربران ثبت نام کرده می‌توانند مقدار نامحدودی ویدیو را در این وبگاه بارگذاری کنند و پروفایل شخصی بسازند. یوتیوب ادعا می‌کند که کاربرانش روزانه صدها میلیون ویدیو را بارگذاری و یا تماشا می‌کنند.


دسترسی
رایج‌ترین زبان برای ارتباطات در اینترنت زبان انگلیسی است. این ممکن است ناشی از زادگاه اینترنت و همچنین نقش زبان انگلیسی به عنوان زبان بین‌المللی باشد. ناتوانی رایانه‌های اولیه - که اغلب در امریکا ساخته می‌شدند - در پردازش نویسه (کاراکتر)های به جز گونه انگلیسی الفبای لاتین نیز ممکن است با این موضوع مرتبط باشد. پس از انگلیسی(۲۸٪ از بازدیدکنندگان وب)، پرخواهان ترین زبانها در وب جهان گستر عبارنتد از : چینی ۲۳٪، اسپانیایی ۸٪، ژاپنی ۵٪، پرتغالی و آلمانی (هر کدام ۴٪)، عربی و فرانسه و روسی (هرکدام ۳٪)و کره‌ای ۳٪.بر پایه منطقه، ۴۲٪ از کاربران اینترنت در آسیا، ۲۴٪ در اروپا،۱۴٪ در امریکای شمالی، ۱۰٪ در امریکای لاتین و کارائیب، ۵٪ در آفریقا، ۳٪ در خاورمیانه و ۱٪ در استرالیا/اقیانوسیه.





فناوریهای اینترنت در سالهای اخیر بویژه در زمینه استفاده از یونیکد، به حد کافی گسترش یافته‌اند و امکانات مناسبی برای ارتباط در بسیاری از زبانهای دنیا در دسترس می‌باشد، اما همچنان مسائلی مانند موجیباکه (نمایش نادرست برخی نویسه‌های یک زبان) باقی هستند.

روشهای معمول دسترسی به اینترنت در خانه‌ها شامل دسترسی با شماره‌گیری (dial-up)، خطوط زمینی پهن باند(از طریق کابل کواکسیال، فیبر نوری و یا سیم مسی)، وای-فای (Wi-Fi)، ماهواره و فناوری ۳G تلفن همراه می‌باشد. اماکن عمومی که می‌توان در آنها از اینترنت استفاده نمود شامل کتابخانه‌ها و کافی‌نتها که در آنها رایانه‌هایی با اتصال به اینترنت مهیاست.همچنین کیوسکهای اینترنت در بسیاری از اماکن عمومی مانند سالن فرودگاه و کافی شاپها موجودند که بعضی از آنها برای استفاده‌های کوتاه و سرپایی در نظرگرفته شده‌اند.واژه‌های گوناگونی برای نامیدن این ترمینالها به کار می‌رودف از جمله : کیوسک عمومی اینترنت و یا پایانه دسترسی عمومی.

این ترمینالها به گستردگی برای کاربردهایی چون رزرو بلیط، سپرده گذاری بانکی، پرداخت برخط مورد استفاده قرار می‌گیرد. وای-فای(Wi-Fi) دسترسی بی سیم به شبکه‌های رایانه‌ای و در نتیجه به اینترنت را فراهم می‌کند. نقاط داغ (Hotspots) به مکانهایی گفته می‌شود که دسترسی به اینترنت بی سیم در آن نقاط امکانپذیر است و کاربران می‌توانند با لپ تاپ و یا دستیار دیجیتال شخصی(PDA) خود به اینترنت متصل شوند. گاهی این سرویس‌های بیسیم برای عموم و یا حداقل برای مشتریان رایگان ارائه می‌شود. یک نقطه داغ محدوده مکانی مشخصی را شامل می‌شود مثل محوطه یک دانشگاه، پارک و یا حتی سراسر نقاط یک شهر. سرویسهای تجاری Wi-Fi که کل شهر را پوشش می‌دهند هم اکنون در شهرهای لندن، وین، تورنتو، سانفرانسیسکو، فیلادلفیا، شیکاگو و پیتسبورگ ارائه می‌شوند. در این شهرها مشترکین می‌توانند در هر نقطه‌ای از شهر به شبکه وای-فای متصل شوند
.علاوه بر وای-فای، آزمایشهایی نیز در زمینه شبکه‌های بی سیم متحرک اختصاصی مانن ریکوچت و سرویسهای داده‌ای پرسرعت بر روی تلفنهای همراه، و شبکه‌های بی سیم ثابت انجام شده‌است. تلفنهای همراه پیشرفته مثل تلفن‌های همراه هوشمند (Smartphone) همگی با قابلیت اتصال به اینترنت از طریق شبکه تلفن عرضه می‌شوند. مرورگرهای وب مثل اپرا معمولاً نسخه‌ای برای این دستگاههای جیبی پیشرفته دارند.



آثار اجتماعی

اینترنت به دلیل خصوصیاتی چون قابلیت استفاده و دسترسی گسترده آن، اشکال کاملاً جدیدی از تعاملات، فعالیتها، و سازماندهی‌های اجتماعی را پدید آورده‌است. وبگاه‌های شبکه‌های اجتماعی چون فیس‌بوک، توییتر و مای‌اسپیس روشهای جدیدی برای معاشرت و تعامل خلق کرده‌اند. کاربران این سایتها قادرند اطلاعات گوناگونی به صفحات خود بیفزایند، علایق مشترکی را دنبال کنند و به دیگران مرتبط شوند. وبگاه‌هایی مثل لینکداین به پرورش ارتباطات حرفه‌ای و تجاری می‌پردازد. یوتیوب و فلیکر هم در زمینه ویدیوها و تصاویر کاربران تخصص دارند.

دهه اول سده بیست و یکم، شاهد پرورش اولین نسلی است که در شرایطی رندگی می‌کنند که اینترنت به گستردگی در دسترس می‌باشد. این مسایل و نگرانی‌هایی را به دنبال دارد از جمله مسئله حفظ حریم خصوصی و هویت و توزیع غیر مجاز مواردی که تحت قانون کپی رایت محافظت می‌شوند. این بومیان دیجیتال با انبوهی از مسایلی مواجه می‌شوند که در مورد نسلهای قبلی وجود نداشت.

اینترنت کاربرد جدیدی به عنوان بک ابزار سیاسی یافته‌است مه این منجر به سانسوراینترنت می‌شود. نمونه استفاده سیاسی از اینترنت، مبارزه انتخاباتی هاوارد دین در سال ۲۰۰۴ در ایالات متحده بود که به دلیل جمع آوری کمکهای مردمی از طریق اینترنت شایان توجه بود. بسیاری از گروههای سیاسی از اینترنت برای سازماندهی در انجام ماموریت خود استفاده می‌کنند. برخی از دولتها مانند ایران، کره شمالی، میانمار، چین وعربستان، آنچه را که مردم می‌توانند از طرق اینترنت ببینند، به ویژه در مورد مسایل سیاسی و مذهبی محدود می‌نمایند.
این کار از طریق نرم‌افزارهایی که دامنه و محتوا را فیلتر می‌کنند صورت می‌پذیرد. در نروژ، دانمارک، فنلاند و سوئد، ارائه دهندگان اصلی خدمات اینترنت به صورت داوطلبانه و احتمالاً برای اجتناب از قانون شدن فیلترینگ، قبول کرده‌اند که دسترسی به سایتهایی که توسط مقامات مسوول لیست شده‌است را محدود نمایند. اگرچه قرار بر این است که این آدرسهای ممنوع شده تنها شامل وبگاههای هرزه نگاری کودکان باشد، اما محتوای این لیست مخفی است.

در بسیاری از کشورها مانند ایالات متحده امریکا، اگرپه قوانینی در ممنوعیت پخش موارد دربردارنده هرزه نگاری کودک تصویب نموده‌اند اما استفاده از نرم افرارهای فیلترینگ را اجباری نکرده‌اند. نرم‌افزارهای تجاری و یا رایگان بسیاری تحت عنوان نرم‌افزار کنترل محتوا در دسترس هستند که کاربران از طریق آنها می‌توانند وبگاههای مستهجن را در رایانه شخصی و یا شبکه محلی مسدود نمود تا از دسترسی کودکان به مواد هرزه نگاری و یا خشونت نگاری جلو گیری نمود.

اینترنت از آغاز پیدایش همواره وسیله مناسبی برای فعالیتهای تفریحی بوده‌است. بسیاری از انجمن‌های اینترنتی بخشهایی برای بازی و ویدیوهای خنده دار و کارتونهای کوتاه در قالب انیمیشن‌های فلش(Flash) دارند. بیش از ۶ میلیون نفر در اینترنت از وب نوشت‌ها و تخته‌های پیام برای برقراری ارتباط استفاده می‌کنند. صنایع هرزه نگاری و قمار از اینترنت سود می‌جویند تا وبگاههایی بسازند که منبع کلان تبلیغات برای سایر وبگاهها می‌باشند.
اگرچه بسیاری از دولتها برای محدود سازی استفاده این دو صنعت ازاینترنت تلاش کرده‌اند اما در جلوگیری از گسترش محبوبیت آنها چندان موفق نبوده‌اند.یکی از فعالیتهای تفریحی اصلی در اینترنت، بازیهای چند نفره است. این شکل تفریح اجتماعاتی را بوجود می‌آورد که در آن افراد از هر سن و نژادی از دنیای بازیهای چندنفره کامپیوتری لذت می‌برند. اگرچه بازیهای برخط از سال ۱۹۷۰ وجود داشته‌اند،

اما گونه مدرن این بازیها با خدمات اشتراکی مانند گیم‌اسپای و MPlayer آغاز شد. غیر مشترکین محدود به بازیهای خاص و یا زمان بازی خاص بودند. بسیاری از مردم از اینترنت برای دسترسی و بارگیری(download) موسیقی و فیلم و سایر آثار استفاده می‌کنند. این خدمات به هر دو صورت رایگان و پولی، با استفاده ازسرورهای مرکزی و یا فناوریهای نظیر-به-نظیر توزیع شده ارائه می‌شوند.برخی از این منابع توجه بیشتری نسبت به سایرین در زمینه حقوق مولفین اصلی نشان دادهاند.

بسیاری از مردم از اینترنت برای دسترسی به اخبار، پیش بینی آب وهوا، گزارشهای ورزشی و جستجوی مطالب در مورد علاقه‌مندیهای خود استفاده می‌کنند. آنها از گپ برخط، پیام رسان فوری و پست الکترونیک برای در تماس بودن با دوستان خود در سراسر دنیا و به شیوه‌ای شبیه به دوست مکاتبه‌ای که در قدیم رواج داشت، استفاده می‌کنند. اینترنت شاهد شمار رو به افزایش میزکارهای وب که در آن کاربران به فایلها و تنظیمات خود دسترسی پیدا می‌کنند، بوده‌است."کم کاری سایبری" (Cyberslacking) محل اتلاف جدی منابع سازمانهاست. کارمندان انگلیسی به طور میانگین ۵۷٪ از وقت خود را به وب گردی در حین کار می‌پردازند.



تاثیرات ذهنی
بر روی آثار اینترنت بر مغز انسان مطالعات زیادی انجام شده‌است. نیکلاس کار(به انگلیسی: Nicholas Carr) ادعا می‌کند که اینترنت تفکر عمیق را که عامل خلاقیت واقعی است کاهش می‌دهد. او همچنین می‌گوید که پیوندهای فرامتن و تحریک بیش از حد، به این معنی است که مغز باید بیشتر توجهش را بر روی تصمیمات کوتاه متمرکز کند. او همچنین بیان می‌کند که اینترنت مغز را غرق در اندیشه می‌کند که باعث آسیب رسیدن به حافظه بلند مدت می‌گردد. شمار فراوان محرک‌ها در اینترنت منجر به بار شناختی(Cognitive Load) سنگینی برای مغز می‌شود که یادآوری هرچیزی را مشکل می‌سازد.استیون پینکر (به انگلیسی: Steven Pinker)، روانشناس، نظری مخالف دارد. او به این نکته اشاره می‌کند که افراد بر روی آنچه انجام می‌دهند کنترل دارند وبنابراین این پژوهش و استدلال هرگز طبیعت انسان را در نظر نداشته‌است. او می‌گوید "تجربه ظرفیتهای پردازش اطلاعات مغز را عوض نمی‌کند" و ادعا می‌کند که اینترنت باعث باهوشتر شدن انسانها شده‌است.




تاریخ اینترنت

اتحاد جماهیر شوروی آن زمان موشکی با نام «اسپونیک» (Spotnik) را به فضا می‌فرستد و نشان می‌دهد دارای قدرتی است که می‌تواند شبکه‌های ارتباطی آمریکا را توسط موشک‌های بالستیک و دوربرد خود از بین ببرد. آمریکایی‌ها در پاسخگویی به این اقدام روس‌ها، موسسه پروژه‌های تحقیقی پیشرفته “ARPA” را به‌وجود آوردند. هدف از تاسیس چنین موسسه‌ای پژوهش و آزمایش برای پیدا کردن روشی بود که بتوان از طریق خطوط تلفنی، کامپیوترها را به هم مرتبط نمود. به طوری که چندین کاربر بتوانند از یک خط ارتباطی مشترک استفاده کنند. در اصل شبکه‌ای بسازند که در آن داده‌ها به صورت اتوماتیک بین مبدا و مقصد حتی در صورت از بین رفتن بخشی از مسیرها جابه‌جا و منتقل شوند. در اصل هدف “ARPA” ایجاد یک شبکه اینترنتی نبود و فقط یک اقدام احتیاطی در مقابل حمله احتمالی موشک‌های اتمی دوربرد بود. هر چند اکثر دانش امروزی ما درباره شبکه به‌طور مستقیم از طرح آرپانت “ARPPA NET” گرفته شده‌است. شبکه‌ای که همچون یک تار عنکبوت باشد و هر کامپیوتر ان از مسیرهای مختلف بتواند با همتایان خود ارتباط دااشته باشد واگر اگر یک یا چند کامپیوتر روی شبکه یا پیوند بین انها از کار بیفتادبقیه باز هم بتوانستند از مسیرهای تخریب نشده با هم ارتباط بر قرار کنند.

این ماجرا با وجودی که بخشی از حقایق به‌وجود آمدن اینترنت را بیان می‌کند اما نمی‌تواند تمام واقعیات مربوط به آن را تشریح کند. باید بگوییم افراد مختلفی در تشکیل اینترنت سهم داشته‌اند آقای “Paul Baran” یکی از مهمترین آنهاست. آقای باران که در دوران جنگ سرد زندگی می‌کرد می‌دانست که شبکه سراسری تلفن آمریکا توانایی مقابله با حمله اتمی شوروی سابق را ندارد. مثلاً اگر رییس جمهور وقت آمریکا حمله اتمی متقابل را دستور دهد، باید از یک شبکه تلفنی استفاده می‌کرد که قبلاً توسط روس‌ها منهدم شده بود. در نتیجه طرح یک سیستم مقاوم در مقابل حمله اتمی روس‌ها ریخته شد.آقای باران (Baran) تشکیل و تکامل اینترنت را به ساخت یک کلیسا تشبیه کرد و معتقد بود، طی سال‌های اخیر هر کس سنگی به پایه‌ها و سنگ‌های قبلی بنا اضافه می‌کند و انجام هر کاری وابسته به کارهای انجام شده قبلی است. بنابراین نمی‌توان گفت، کدام بخش از کار مهمترین بخش کار بوده‌است و در کل پیدایش اینترنت نتیجه کار و تلاش گروه کثیری از دانشمندان است. داستان پیدایش اینترنت با افسانه و واقعیت در هم آمیخته شده‌است.

در اوایل دهه ۶۰ میلادی آقای باران طی مقالاتی پایه کار اینترنت امروزی را ریخت. اطلاعات و داده‌ها به صورت قطعات و بسته‌های کوچکتری تقسیم و هر بسته با آدرسی که به آن اختصاص داده می‌شود به مقصد خاص خود فرستاده می‌شود. به این ترتیب بسته‌ها مانند نامه‌های پستی می‌توانند از هر مسیری به مقصد برسند. زیرا آنها شامل آدرس فرستنده و گیرنده هستند و در مقصد بسته‌ها مجدداً یکپارچه می‌شوند و به صورت یک اطلاعات کامل درمی‌آیند.

آقای باران (Baran) طی مقالاتی اینچنینی ساختمان و ساختار اینترنت را پیش‌گویی کرد. او از کار سلول‌های مغزی انسان به عنوان الگو استفاده کرد، او معتقد بود: وقتی سلول‌های مغزی از بین بروند، شبکه عصبی از آنها دیگر استفاده نمی‌کند و مسیر دیگری را در مغز انتخاب می‌کند. از دیدگاه وی این امکان وجود دارد که شبکه‌ای با تعداد زیادی اتصالات برای تکرار ایجاد شوند تا در صورت نابودی بخشی از آن، همچنان به صورت مجموعه‌ای به هم پیوسته کار کند. تا نیمه دهه ۶۰ میلادی کسی به نظرات او توجه‌ای نکرد. تا اینکه در سال ۱۹۶۵ نیروی هوایی آمریکا و«آزمایشگاه‌های بل» به نظرات او علاقه‌مند شدند و پنتاگون با سرمایه‌گذاری در طراحی و ساخت شبکه‌ای براساس نظریات او موافقت کرد.

ولی آقای باران (Baran) بنابر دلایلی حاضر با همکاری با نیروی هوایی آمریکا نشد. در این میان دانشمندی با نام تیلور (Tailon) وارد موسسه آرپا (ARPA) شد. او مستقیماً به آقای هرتسفلد رییس موسسه پیشنهاد کرد: (ARPA) آرپا هزینه ایجاد یک شبکه آزمایشی کوچک با حداقل چهار گره را تامین کند که بودجه آن بالغ بر یک میلیون دلار می‌شد. با این پیشنهاد تیلور تجربه‌ای را آغاز کرد که منجر به پیدایش اینترنت امروزی شد. او موفق شد در سال ۱۹۶۶، دو کامپیوتر را در شرق و غرب آمریکا به هم متصل کند. با این اتصال انقلابی در نحوه صدور اطلاعات در دنیای ارتباطات رخ داد که نتیجه آن را امروز همگی شاهد هستیم. این شبکه به بسته‌هایی (packet) از داده‌ها که به وسیله کامپیوترهای مختلف ارسال می‌شدند اتکا داشت. پس از انکه ازمایشها سودمندی انرا مشخص کردند سایر بخش‌های دولتی و دانشگاهها پژوهشی تمایل خود را به وصل شدن به ان اعلام کردند . ارتباطات الکترونیکی به صورت روشی موثر برای دانشمندان و دیگران به منظور استفاده مشترک از داده‌ها در امد. در همان زمان که ARPAnet در حال رشد بود تعدادی شبکه پوشش محلی (LAN) در نقاط مختلف آمریکا به وجود امد. مدیران LANها نیز به وصل کردن کامپیوترهای شبکه‌های خود به شبکه‌های بزرگتر اقدام کردند . پروتوکل اینترنت ARPAnet IP زبان استاندارد حکمفرما برای برقراری ارتباط کامپیوترهای شبکه‌های مختلف به یکدیگر شد.تاریخ تولد اینترنت به طور رسمی اول سپتامبر ۱۹۶۹ اعلام شده‌است. زیرا که اولین “IMP” در دانشگاه “UCLA” واقع در سانتاباربارا در این تاریخ بارگذاری شده‌است.

از اوایل دهه ۱۹۹۰ رشد استفاده از اینترنت به صورت تصاعدی افزایش یافت . یکی از علل چنین استقبالی ابزار جستجویی مانند Gopher و archie بوده‌است اما اینها در سال ۱۹۹۱ تحت تاثیر word wide web قرار گرفتند که به وسیله CERN یا ازمایشگاه فیزیک هسته‌ای اروپا ساخته شد . با ان که اینترنت از ابتدا طوری بود که مبادله اطلاعات برای تازه واردان بسیار ساده باشد. بزرگترین جهش در وب در سال ۱۹۹۳ با عرضه نرم‌افزار موزاییک mosaic که نخستین برنامه مرورگر وب گرافیکی بود به وجود امد. برنامه موزاییک محصول تلاش دانشجویان و استادان بخش "مرکز ملی کاربردهای ابر کامپیوتر " در دانشگاه ایلینویز آمریکا بود. برای نخستین بار موزاییک امکانات اشاره و کلیک (به وسیله موش) را فراهم کرد. کاربران می‌توانستند صفحات وب (web page) یا مجموعه‌ای از متن و گرافیک را کنار هم بگذارند تا هر کسی که میخواست انها را بتواند روی اینترنت ببیند. وقتی با موش روی کلمه‌ها یا تصاویر خاصی که hyper link نامیده می‌شد کلیک می‌کردند برنامه موزاییک به طور خود کار یک صفحه دیگر باز می‌کرد که به کلمه یا تصویر خاص و کلیک شده اختصاص داشت. بهترین بخش این سیستم انجا بود که hyper linkها می‌توانستند به صفحاتی روی همان کامپیوتر یا هر کامپیوتر دیگر اینترنت با خدمات وب اشاره کنند. صفحات وب هر روز متولد می‌شدند و مفهوم موج سواری یا surfing روی وب متولد شد. اواسط سال ۱۹۹۴ سه میلیون کامپیوتر به اینترنت وصل شده بود و در ان هنگام اجرای عملیات اهسته نشده بود. صفحات جدید وب که شامل همه چیز از اسناد دولتی تا مدارک شرکت‌ها و مدل‌های جدید لباس بود در سراسر دنیا چندین برابر شد . موزاییک و جانشینان ان مانند navigator محصول شرکت " نت اسکیپ " اینترنت را از قلمرو علمی به میان مردم اوردند. طبق اخرین امار ۵۱ درصد کاربران بعد از سال ۱۹۹۵ وارد این محیط شده‌اند. میلیون‌ها انسانی که از اینترنت استفاده می‌کنند نیازی ندارند که نکات فنی مانند TCP/IP را بدانند . امروزه شرکتهای خدمات دهنده اینترنت یا ISP این کار را به عهده دارند.رشد روز افزون ان و ساده تر شدن استفاده ان همچنان ادامه دارد . هر چه تعداد مردم بیشتری به اینترنت رجوع کنند تعداد شرکت‌های سازنده برنامه‌های اینترنت بیشتر می‌شود.با انکه بعضی از عاشقان اینترنت ان را نوعی شیوه زندگی می‌دانند. در نظر بیشتر کاربران منبع سرگرمی اطلاعات است ولی بیشترین مصرف ان پست الکترونیکی یا همان email است که یکی از ابزارهای ارتباطی کار امد به شمار می‌رود. پیامها از کامپیوتری به کامپیوتر دیگر با سرعت پرواز می‌کنند و منتظر میمانند تا شخص فرصت خواندن انها را پیدا کند . وب امکانات خوبی برای کپی از نرم‌افزارهای مجاز از لحاظ کپی فراهم میسازد. وقتی که می‌بینیم که در مدت کوتاهی اینترنت به چنین رشدی نایل آمده است، مطمئناً دشوار خواهد بود که آینده او را پیش بینی کنیم. طبق نظر کارشناسان ماهانه ۱۰ درصد به تعداد کاربران اینترنت افزوده می‌شود ولی تعداد دقیق کاربران که روزانه از آن استفاده می‌کنند مشخص نیست. هرچند که پاره‌ای از کارشناسان تعداد آنها را تا ۹۰۰ میلیون نفر حدس می‌زنند. تعداد رسمی کاربران اینترنتی را در سال ۲۰۰۰ کارشناسان ۵۰۰ میلیون نفر اعلام کرده بودند.

قطعاً در سال‌های آینده تحولات شگرفی را در زمینه شبکه‌های اینترنتی شاهد خواهیم بود. به‌وسیله اینترنت انسان به راه‌های جدیدی دست پیدا کرد. در کنار این شانس جدید توسط اینترنت، باید بگوییم خطراتی نیز در رابطه با سیاست و اقتصاد و علم به دنبال خواهد داشت. فرم امروزی اینترنت مدیون همکاری تمام کاربران اینترنت در سرتاسر گیتی است که با این تصور که اطلاعات موجود در سطح جهان را به راحتی با یکدیگر مبادله کنند. این تصوری بود که آقای باران(Baran) از اینترنت داشت و امیدواریم در آینده نیز تکامل اینترنت در این مسیر باشد.

ساعت : 9:19 pm | نویسنده : admin | مطلب قبلی | مطلب بعدی
تراکتور چت | next page | next page